Eén van de meest fascinerende boeken die ik dit jaar gelezen heb is “Pelgrim” (2017) van Philip Droge. De ondertitel zegt veel: ‘Leven en Reizen van Christiaan Snouck Hurgronje, Wetenschapper, Spion, Avonturier’. Wellicht had het woordje ‘Opportunist’ aan dit rijtje toegevoegd kunnen worden. Snouck Hurgronje begint met een studie theologie aan het eind van de 19de eeuw, maar maakt die niet af omdat hij zich niet met religieuze dogma’s kan verenigen, en vervolgens werpt hij zich, vanuit wetenschappelijk oogpunt, op de Islam. Waarna hij zich tot de Islam bekeert, al heeft het er alle schijn van dat hij dit alleen doet om naar Mekka te kunnen, waar hij inderdaad vijf maanden woont. Als dit uiteindelijk misgaat, is zijn volgende avontuur een overheidsmissie in Indonesië, het toenmalige Nederlands Indië, om de lokale religie beter te begrijpen, en de koloniale machthebber van advies te dienen. Zijn faam als westerse hadji snelt hem vooruit en helpt het vertrouwen van de lokale bevolking te winnen, waar zijn opdrachtgever dan weer profijt van heeft.
Uiteindelijk komen we nooit te weten wat Snouck Hurgronje werkelijk bezielt. Het houden van een slavin en concubine in Mekka, en het trouwen met een lokale schone met goede familie connecties in Indonesië is allemaal ter meerdere glorie van de wetenschap, en om zijn dekmantel te beschermen, maar ondertussen raken de vrouwen wel allemaal zwanger. Hij trouwt, en scheidt weer, volgens de gebruiken van de Islam, en vervolgens trouwt hij een Nederlandse, nu in de kerk.
Maar dat doet niet af aan het fenomenale leven wat deze man geleidt heeft, en zijn bijdragen aan de wetenschap, of in ieder geval aan het bekend worden van hoe het er in Mekka toe ging. Of in Atjeh, waar hij een ook tijd onderzoek gedaan heeft, tijdens de lange koloniale oorlog aldaar. De verdienste van Droge is dat hij dit alles niet als saaie biografie, maar als een avonturen boek vol met exotische reizen en ondermijnende intriges heeft opgeschreven. Zo maken we kennis met een geweldige man. In een geweldig boek!
